Τα βήματα

Γράφει η Κυριακή Γανίτη

Πόση διαφορά μπορεί να κάνει η χρήση, ή μη, ενός άρθρου μπροστά από μία λέξη; Πόσω μάλλον, όταν πρόκειται για τον τίτλο ενός μυθιστορήματος; Γιατί η συγγραφέας Βιβή Αποστόλου επέλεξε να δώσει, στο νέο της μυθιστόρημα, τον τίτλο ''Τα βήματα'' κι όχι απλώς ''Βήματα''; Πώς αυτό το ''Τα'' δύναται να δώσει μεγαλύτερη καί πιο ουσιαστική έμφαση σε όλο το νόημα, όχι μόνο του τίτλου, αλλά καί του κειμένου; Μήπως μιλάμε για συγκεκριμένα βήματα που θα οδηγήσουν κάπου; Καί ποιος, άραγε, ο προορισμός αυτών των κόκκινων -σαν αιματοβαμμένων- βημάτων; Μήπως προς την ελευθερία καί την λύτρωση; Δύο ύψιστες έννοιες που για να τις κατακτήσουμε, θα πρέπει να περάσουμε διά πυρός καί σιδήρου; Πολλά τα ερωτήματα καί οι απαντήσεις θα βρίσκονταν μέσα στην υπόθεση του μυθιστορήματος...

"Η Εσμεράλντα, κατά κόσμον Ναέμα, ορφανή από μικρή, μεγαλώνει σε γκέτο του Γιοχάνεσμπουργκ της δεκαετίας του 1990, όπου προσπαθεί να επιβιώσει και να μείνει αμόλυντη από τη σκληρή και βρώμικη καθημερινότητα της φτώχειας και της ζητιανιάς. Όλα θα αλλάξουν όταν στον δρόμο της βρεθεί ο επιτυχημένος Ολλανδός επιχειρηματίας Σεμπάστιαν Σμιθ. Θαμπωμένος από την ομορφιά της, την περιμαζεύει και της προσφέρει στέγη και φαγητό με αντάλλαγμα τις υπηρεσίες της. Όταν όμως η Ναέμα συνειδητοποιεί ότι ο κύριος Σμιθ δεν αρκείται στις υπηρεσίες του σπιτιού και της οικογένειάς του αλλά θέλει να υπηρετεί και τις προσωπικές του ορέξεις, είναι αργά, καθώς ήδη μεγαλώνει στα σπλάχνα της το προϊόν του βιασμού της. Και τώρα, ο Σμιθ την εκβιάζει. Αν μιλήσει, θα χάσει τον γιο της για πάντα και θα επιστρέψει στο γκέτο. Η Εσμεράλντα ψάχνει τη δύναμη να σπάσει τα δεσμά της. Αλλά πρώτα πρέπει να βρει συμμάχους σε ένα περιβάλλον που μοιάζει εχθρικό για εκείνη." (Περίληψη οπισθοφύλλου)

Ξεκινώντας, λοιπόν, την ανάγνωση του βιβλίου, μπορώ να πω πως δεν με παραξένεψε ο τρόπος που η συγγραφέας μας μυεί στην παρούσα ιστορία. Δεν είναι η πρώτη ούτε η τελευταία -θέλω να πιστεύω- φορά που η αφήγηση ξεκινά με αυτόν τον τρόπο. Το να ξέρουμε, δηλαδή, πάνω-κάτω το πως θα ολοκληρωθεί ( ; ) η ιστορία. Αυτό, όμως, που σίγουρα καθιστά ιδιαίτερο το παρόν έργο, είναι ο τρόπος γραφής της συγγραφέως. Για μένα, ως αναγνώστρια, με ''κέρδισε'' παραπάνω εξαιτίας αυτού, παρά της ίδιας του της υπόθεσης, δίχως να θέλω σε καμία περίπτωση να την μειώσω. Απλώς, η συγγραφέας αφηγείται την ιστορία μέσα από τα ίδια τα πρόσωπα, ρίχνοντας το βάρος στην κεντρική πρωταγωνίστρια. Εμένα αυτό μου άρεσε πολύ ως στοιχείο καί το επικροτώ, καθώς το συναντώ όλο καί πιο συχνά στα βιβλία που διαβάζω.

Αναφορικά, λοιπόν, με την υπόθεση μπορώ να πω πως η συγγραφέας δεν φοβάται να καταπιαστεί με ένα αντικειμενικά επίπονο καί δύσκολο θέμα, που δεν είναι άλλο από την σεξουαλική κακοποίηση καί εκμετάλλευση των αδυνάτων καί δη των παιδιών, μέσα στα πλαίσια των όποιων ρατσιστικών απόψεων, που προκύπτουν λόγω φυλετικών διαφορών. Προσέξτε! Δεν εστιάζει αποκλειστικά σε αυτό, μετατρέποντας το όλο θέμα σαν κάτι συγγραφικά εμπορεύσιμο καί εκβιαστικά συναισθηματικό, αλλά με αφορμή την δεδομένη συνθήκη, μας παρουσιάζει το όλο ζήτημα της ευθύνης μας ως πολιτεία καί κατ'επέκταση της δικαιοσύνης απέναντι σε ανάλογες καταστάσεις. Μας φέρνει μπροστά σε δύσκολα διλήμματα που δείχνουν να αντικρούονται την ηθική μας. Μπορούμε να δικαιολογήσουμε καί να κατανοήσουμε το θύμα που μετατρέπεται σε θύτη; Ναι, ή, όχι; Καί επιπλέον, πώς αισθάνονται εκείνοι/ες, που ενώ γνωρίζουν την αλήθεια, σιωπούν λόγω φόβου, ή, για οποιονδήποτε άλλο λόγο;

Άν καί μικρό σε έκταση, αφιέρωσα δύο μέρες στην ανάγνωση του βιβλίου. Μπορεί να μην ένιωσα τις όποιες συναισθηματικές εξάρσεις καί τις έντονες ανατροπές, αλλά για πολλοστή φορά ήρθα αντιμέτωπη -έστω καί σε νοερό επίπεδο- με την συνειδητοποίηση μίας σκληρής αλήθειας. Ποιας; Το ότι οι άνθρωποι μπορούν να είναι χειρότερα καί πιο επικίνδυνα τέρατα απ'αυτά που συναντάμε στα βιβλία καί είναι αποκυήματα της φαντασίας μας. Επίτευγμα δε του βιβλίου ήταν το γεγονός πως η συγγραφέας μας οδηγεί -μαζί με τα πρόσωπα της ιστορίας- στην πολυπόθητη λύτρωση. Καί ναι! Πιστέψτε με! Αυτό είναι κάτι που δίνει πολλά συν στο βιβλίο. Ένα βιβλίο αλλιώτικο, μα με αρκετά καλή καί ποιοτική συγγραφική βάση. Αναζητήστε το!

Καλή ανάγνωση!

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λυκόφως.