Γνωρίζοντας το βιβλίο ''Γυναίκα σημαίνει πόνος" μέσα από τα λόγια της δημιουργού του, συγγραφέως Νέλλης Σπαθάρη
Είμαι η συγγραφέας Νέλλη Σπαθάρη και επιτρέψτε μου να σας συστηθώ. Είμαι φιλόλογος (ελληνικής και γαλλικής φιλολογίας), ιστορικός κοινωνικής και οικονομικής Ιστορίας και διδάκτωρ Λαογραφίας. Είχα την τιμή να μιλήσω για τα βιβλία μου σε προηγούμενη παρουσίαση του vivliovamon (https://vivliovamon.blogspot.com/2023/04/blog-post_71.html?fbclid=IwAR29kx8dXdzpU5u5TVtHQKt5WFy6M_E0ejkYz62xzMTuTk8HYNp9BzgMnr0), γι’ αυτό εδώ θα επιδιώξω να παρουσιάσω μια άλλη πλευρά του εαυτού μου που σχετίζεται με το νέο μου βιβλίο, τη σειρά διηγημάτων «Γυναίκα σημαίνει πόνος» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ελκυστής.
Πρόκειται, λοιπόν, για μια σειρά δεκαοκτώ διηγημάτων, που όπως γράφω στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, είναι ρεαλιστικά, ανατρεπτικά, παραληρηματικά, δυστοπικά, φανταστικά, φαντασιακά…. Γιατί η γυναίκα είναι ένα πολύ πλούσιο πλάσμα που πορεύεται σε έναν δύσκολο κόσμο και θέλει δύναμη για να φωτίσεις όλες της τις πλευρές.
Η θέση της γυναίκας με έχει απασχολήσει στη συγγραφική μου πορεία. Όταν έκλεισα τον κύκλο των επιστημονικών ερευνών σε βιβλιοθήκες και αρχεία και αποφάσισα -σε μια εποχή ωριμότητας, όπου οι σκέψεις σε κατατρύχουν- να στραφώ στη λογοτεχνία, η πρώτη μου λογοτεχνική απόπειρα, η νουβέλα μου «Στάκα καρδιά μου», βραβεύτηκε το 2018 από τον Όμιλο για την UNESCO Τεχνών, Λόγου & Επιστημών. Ποια είναι η ιδιαιτερότητα αυτής της νουβέλας; Συνδυάζει την επιστημονική έρευνα με τη λογοτεχνική αφήγηση. Και, ναι, αναφέρεται στη γυναίκα.
Πρόκειται, όπως προανέφερα, για μια νουβέλα -δηλαδή για ένα λογοτεχνικό είδος-, η οποία όμως εδράζει σε μια λαογραφική καταγραφή -σε μια επιστημονική έρευνα- που είχα εκπονήσει στην Ύδρα, την ιδιαίτερή μου πατρίδα από τη μεριά της μητέρας μου, τη δεκαετία του ’70 και η οποία αποτελείται από 720 σελίδες κατατεθειμένες στο Λαογραφικό Σπουδαστήριο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας. Επέλεξα το υλικό που αναφέρεται στη θέση της γυναίκας στην παραδοσιακή κοινωνία της Ύδρας. Η διερεύνηση της θέσης της, μέσα πάντα από τη λογοτεχνική αφήγηση, με οδήγησε σε συμπεράσματα που ανατρέπουν την ειδυλλιακή εικόνα της ευτυχίας μέσα σε μια ιδανική παραδοσιακή κοινωνία. Το θέμα συγκεκριμένα της νουβέλας, όπως συνοψίζεται στο οπισθόφυλλο είναι το εξής: «Κάποιο Τριώδιο της δεκαετίας του ’70. Μια φοιτήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής αποβιβάζεται στην Ύδρα εξοπλισμένη με ένα κασετόφωνο, μια φωτογραφική μηχανή κι ένα ερωτηματολόγιο. Αποστολή της να κάνει μια επιτόπια έρευνα για το μάθημα της Λαογραφίας.
Νιώθει σαν τον Δον Κιχώτη που βγαίνει σε περιπέτεια. Μόνο που ο Δον Κιχώτης βγαίνει σε έναν κόσμο που δεν αναγνωρίζει πια, όπου οι αλήθειες είναι διασκορπισμένες και αμφίσημες, ενώ η ίδια νιώθει πως κατέχει τις αλήθειες της μικρής νησιωτικής κοινωνίας, αφού έχει καταγωγή από το νησί και έχει περάσει εκεί όλα τα καλοκαίρια της ζωής της. Ωστόσο θα διαψευσθεί. Η ζωή είναι πιο πολυσήμαντη απ’ ό,τι φαίνεται.
Θα τεθούν θέματα όπως η ευτυχία, η επιθυμία, η φτώχεια, η θέση της γυναίκας, η κοινωνική καταξίωση, η μοναξιά και η περιθωριοποίηση, η συναίρεση της ατομικής με τη συλλογική μνήμη, η σχέση της παραδοσιακής με τη σύγχρονη κοινωνία».
Σε κάθε συγγραφική μου απόπειρα, αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο δεν είναι η καθαυτή πλοκή, αλλά το υπόβαθρο, ο καμβάς, πάνω στον οποίο ακουμπάει. Με ενδιαφέρει το κοινωνικό, πολιτισμικό και οικονομικό υπόβαθρο. Έτσι, στο μυθιστόρημά μου «Μόνο καλοκαίρια» εξετάζω μια άλλη πλευρά της γυναίκας μέσα στην ελληνική και γαλλική κοινωνία του Μεσοπολέμου. Πόσο ευάλωτη είναι μια γυναίκα που χάνει τον άνδρα της νέα; Πώς μπορεί να βγει στην κοινωνία, να την ζήσει, να γευτεί εμπειρίες, να ταξιδέψει; Η ηρωίδα μου, η Σόνια, με τον φωτογραφικό της φακό και τις σύντομες λογοτεχνικές της σημειώσεις πάνω στις φωτογραφικές της λήψεις, θα προβληματιστεί για τις γυναίκες της εποχής της (και όχι μόνο). Μόνο που η αναζήτηση της θέσης τους στην κοινωνία δεν γίνεται χωρίς να στήνεται πίσω από την αφήγηση ο καμβάς του κοινωνικού, πολιτισμικού και οικονομικού πλαισίου. Γιατί η εποχή του Μεσοπολέμου είναι μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίοδος. Εκεί που ο κόσμος αρχίζει να διασκεδάζει τρελά για να γιορτάσει το τέλος του Μεγάλου Πολέμου που αφάνισε τα νιάτα της Ευρώπης, εκεί που οι γυναίκες ξεχύνονται στον δημόσιο χώρο και αρχίζουν να χειραφετούνται, καταρρέει το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης το 1929 και η Μεγάλη Ύφεση που θα οδηγήσει στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο αρχίζει να απλώνεται ύπουλα και καταστροφικά.
Τα διηγήματά μου, λοιπόν, «Γυναίκα σημαίνει πόνος» δεν είναι τίποτ’ άλλο από μια προσέγγιση του θέματος «γυναίκα» μέσα από έναν πολυεστιακό φακό. Γιατί το κάθε διήγημα δίνει τη δυνατότητα να στρέψω τον φακό της αφήγησης προς διαφορετική κατεύθυνση. Και δεν εννοώ προς διαφορετική κατεύθυνση μόνο ως προς την επιμέρους θεματολογία, αλλά και ως προς την επιλογή της κατάλληλης αφηγηματικής τεχνικής που θα στηρίξει την εκάστοτε αφήγηση. Άλλα πιο δυνατά -γροθιά στο στομάχι-, αλλά πιο ψυχαναλυτικά, αλλά πορεύονται στην αναζήτηση του εαυτού και του άλλου, άλλα που απαιτούν τη σιωπηρή ενδοσκόπηση. Αλλά η ποικίλη θεματολογία προκύπτει και από το γεγονός ότι εμπνέεται από ποικίλες πηγές: ιστορικές, λογοτεχνικές, επιστημονικές, την επικαιρότητα κ.α.
Όπως η φοιτήτρια της Φιλοσοφικής στη νουβέλα «Στάκα καρδιά μου» ανήκει στη γενιά του ’70, έτσι κι εγώ. Έζησα σε μια εποχή που χορεύαμε στο ξακουστό «Κύτταρο», στη ντισκοτέκ Κάβος ή στην περιβόητη διεθνώς Λαγουδέρα στην Ύδρα, με μίνι φούστα, και πιστεύαμε ότι χτυπάμε το κατεστημένο. Μια εποχή αμφισβήτησης των κοινωνικών στρεβλώσεων. Ήμασταν κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, ήρωάς μας ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και τα δικαιώματα των μαύρων, κατά της καταπίεσης του φύλου μας και πόσα άλλα. Και νομίζαμε ότι πορευόμασταν προς ένα μέλλον που θα σεβόταν τα δικαιώματα των γυναικών και όχι μόνο. Ήταν μια γενιά αισιοδοξίας.
Κι όμως, όπως έχει πει ο Γάλλος ποιητής Paul Valéry «Επερχόμαστε το μέλλον
πισωπατώντας». Αυτό το μέλλον προσπαθώ να διερευνήσω μέσα από τα διηγήματά μου.
Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
Την ευχαριστώ πολύ!!!
Με εκτίμηση,
Κυριακή Γανίτη από το blog Vivliovamon
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου