Γράμματα στη μαμά

Γράφει η Κυριακή Γανίτη

   Η συγγραφέας Τώνια Σαμαρά δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Μιλάει η πλούσια λογοτεχνική της παρουσία καί πορεία εξ αυτής. Εγώ δηλώνω ευτυχής που την ''γνώρισα'' για πρώτη φορά μέσα από το νέο της μυθιστόρημα,με τίτλο ''Γράμματα στη μαμά'',που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Βακχικόν. Ένα ιδιαίτερο βιβλίο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως βιογραφικό,κοινωνικό,θρίλερ,ή,ακόμη καί να παραλληλιστεί με έργα αρχαίων τραγωδών. Ναι,μην σας φαίνεται περίεργο αυτό που λέω,μα είναι η αλήθεια. Κι αυτό θα το αντιληφθείτε κι εσείς διαβάζοντας το βιβλίο. Καλύτερα,όμως,να τα πιάσω από την αρχή.

  Ο τίτλος ''Γράμματα στη μαμά" σε συνδυασμό με την ασπρόμαυρη εικόνα του εξωφύλλου μας δίνουν την πρώτη ιδέα για το τι μέλλει να διαβάσουμε μέσα στις σελίδες του βιβλίου. Προφανώς κι όλοι/ες αντιλαμβανόμαστε πως ένα παιδί (εδώ μία ηλικιωμένη πλέον γυναίκα) επιλέγει να γράψει κάποια γράμματα με παραλήπτρια την νεκρή της μητέρα. Αυτό,βέβαια,είναι κάτι που δεν μας φαίνεται περίεργο,με δεδομένο πάντα πως η αποδέκτρια των γραμμάτων δεν είναι πια στη ζωή. Άλλωστε,πόσες φορές δεν έχουν υπάρξει άνθρωποι που έχουν νιώσει,-έστω καί καθυστερημένα-,την βαθύτερη ανάγκη να μιλήσουν καί να εκφράσουν πολλά από όσα αισθάνονται για τα αγαπημένα τους πρόσωπα,ακόμα κι αν εκείνα έχουν πεθάνει; Είτε επειδή δεν πρόλαβαν,είτε επειδή δεν έβρισκαν το θάρρος καί τις κατάλληλες λέξεις για να πουν όλα αυτά,έρχεται κάποια στιγμή το πλήρωμα του χρόνου κι απαιτεί από εκείνους/ες να τα εξωτερικεύσουν...

   Από τις πιο δυνατές καί καθοριστικές σχέσεις για την ζωή ενός άνδρα,ή,μίας γυναίκας είναι η σχέση με τους γονείς του/της. Ειδικότερα για τους άνδρες η παρουσία του πατέρα καί η όποια αλληλεπίδραση μαζί του καί αντίστοιχα η φιγούρα της μητέρας για τις γυναίκες,όχι μόνο λειτουργεί ως πρότυπο,αλλά καθορίζει απόλυτα τον χαρακτήρα καί την λοιπή διαδρομή καί κατ'επέκταση την εξέλιξή τους στην ζωή. Πιο συγκεκριμένα για την παρούσα ιστορία,η μητέρα ήταν εκείνη που ηθελημένα,ή,μη έδωσε τις κατευθυντήριες πάνω στις οποίες η πρωταγωνίστριά μας πορεύτηκε καί στον τρόπο που διαμορφώθηκε ο ψυχισμός της. Άραγε,πότε κόβεται ουσιαστικά ο ομφάλιος λώρος; Πότε ένα παιδί καί κατ'επέκταση ένας ενήλικας αντιλαμβάνεται τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια; Βιώνουμε τα δικά μας συναισθήματα σαν παιδιά,ή,υιοθετούμε εκείνα των γονέων μας;

  Η συγγραφέας γυρίζει πίσω στην παιδική της ηλικία καί καταγράφει σκέψεις καί συναισθήματα προερχόμενα από διάφορα καίρια γεγονότα που σημάδεψαν την παιδική της ψυχή. Όλα φαίνονται σαν να συμβαίνουν εκείνη την στιγμή. Παίρνουν γιγαντιώδεις διαστάσεις μέσα στο μυαλό της καί η λογική με την φαντασία γίνονται ένας σφιχτός κόμπος που δεν μπορεί να λυθεί. Τα όρια είναι πλέον δυσδιάκριτα... Το παραμύθι μετατρέπεται στην πραγματικότητα που ζούσε... Η φαντασία της μεταμορφώνει τα πάντα γύρω της καί την κάνει να τα αντιλαμβάνεται με έναν αλλιώτικο,-ίσως καί τρομακτικό-,τρόπο... Ακομη καί τα αθώα παιδικά παιχνίδια (εδώ η κούκλα) γίνεται ένα αντικείμενο ''σατανικό'' που προκαλεί φόβο αντί χαρά...

   "Το βιβλίο με τα Γράμματα στη μαμά πήρε τελικά τον δρόμο της τραγωδίας, και αρχίζοντας να το διαβάζεις δεν διαφαίνεται πού και πώς θα καταλήξει. Ξεκινά με τα παράπονα μιας κόρης, της Έλμας, προς τη μάνα της, καθώς αναθυμάται τη ζωή της από τότε που γεννήθηκε. Στην πορεία αποκαλύπτονται πτυχές όπου η Έλμα προφητεύει πως θα συμβούν απίστευτα πράγματα, καθώς νιώθει ότι από τον τρόπο που μεγάλωσε η ίδια, αποπροσανατολισμένη από καθετί που σημαίνει ρεαλισμό, είναι ανίκανη να μεγαλώσει το παιδί της." (Περίληψη οπισθοφύλλου)

  Διαβάζοντας το βιβλίο μου άφησε μια αντιφατική αίσθηση. Άν καί αρχικά,θεώρησα πως είχαμε ένα δριμύ ''κατηγορώ'' της ηρωϊδας προς την μητέρα της,στην πορεία αντιλήφθηκα πως αυτή η σκέψη μου ήταν λανθασμένη. Σκοπός της ήταν να αναδείξει την αγάπη καί την στοργή της μάνας προς εκείνη. Να αποδεχθεί πως την αγαπούσε,αλλά δεν είχε μάθει τον τρόπο για να το δείχνει,όπως η ηρωϊδα μας θα επιθυμούσε. Εντέλει,την δικαιολογεί καί την κατανοεί. Κι αυτό συμβαίνει,αφού πρώτα έχει μεταθέσει όλες τις σκέψεις καί τα συναισθήματά της σε ένα άλλο,παράλληλο με την δική της αλήθεια,παραμύθι. Ουσιαστικά,η ηρωϊδα μας,-πλέον μεγάλη-,προσπαθεί να φτιάξει μία σωστή καί υγιή σχέση με την κόρη της. Να μην επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος καί να γίνει το ίδιο καλή μάνα,όπως καί η δική της. Ένα βιβλίο γεμάτο από πολλές απόψεις,που αξίζει να διαβαστεί από όλους κι όλες.

Καλή ανάγνωση!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΤΩΝΙΑ ΣΑΜΑΡΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΒΑΚΧΙΚΟΝ