''Η φόνισσα'' του Παπαδιαμάντη & εγώ...

(ΔΕΝ μου ανήκουν τα πνευματικά δικαιώματα της φωτογραφίας)

Γράφει η Κυριακή Γανίτη

*Για να μην υπάρξουν τυχόν παρερμηνείες/παρεξηγήσεις, οι παρακάτω σκέψεις μου αφορούν τα όσα έλαβα παρακολουθώντας την ταινία που βασίζεται στο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ''Η φόνισσα'' κι όχι το βιβλίο ως βιβλίο, μιας και δεν το έχω διαβάσει ποτέ έως τώρα.

''Η φόνισσα'' του Παπαδιαμάντη & εγώ...

Ποιος/α δεν ξέρει τον σπουδαίο αείμνηστο δημιουργό Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη; Ένας από τους σημαντικότερους εγχώριους συγγραφείς της χώρας μας, με ένα σύνολο έργων που παραμένουν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου. Ένα εξ αυτών και το κοινωνικό του μυθιστόρημα, με τίτλο ''Η φόνισσα''. Ένα μυθιστόρημα που το απέφευγα όπως ο διάολος το λιβάνι, που λένε. Βλέπετε, όταν ήμουν μαθήτρια της τελευταίας τάξης του λυκείου είχα την καλή τύχη (όπως έπειτα αποδείχθηκε) να έρθω σε επαφή με ένα έργο του, αλλά μεταξύ μας, λίγο η τσαούσικη και επαναστάτρια φύση μου μαζί με όλον αυτόν τον αρνητισμό του γύρω από την γυναικεία φύση και ύπαρξη και ο τρόπος που το μετέδιδε στο κοινό μέσα από τα έργα του με έκανε να μην τον συμπαθήσω. Ναι, καλά διαβάσατε! Όμως, μεγαλώνοντας συνειδητοποιώ ότι κάποιες φορές μπορεί να είμαι πιο ελαστική κι άλλες πιο απόλυτη στο αν θα πρέπει να διαχωρίζουμε τον/την εκάστοτε δημιουργό από τα έργα του/της. Και πάλι αμφιταλαντεύομαι, σκεπτόμενη ότι τα έργα είτε σε μικρότερο είτε σε μεγαλύτερο βαθμό γίνονται η φωνή των σκέψεων/προβληματισμών/στάσεων ζωής των δημιουργών τους. 

Μα να που η ζωή τα έφερε έτσι και βρέθηκα πριν από κάποιες μέρες μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασής μου να παρακολουθώ με ευλάβεια την ταινία, η οποία βασίστηκε και γυρίστηκε στο ομώνυμο έργο. Ναι, δεν έχω διαβάσει ποτέ έως σήμερα το βιβλίο (σίγουρα θα το κάνω στο προσεχές μέλλον!), μα ήξερα την γενικότερη ιδέα γύρω από εκείνο. Κι ενώ γνώριζα, δεν έστρεψα στιγμή το βλέμμα μου αλλού. Ο τηλεοπτικός σταθμός δεν άλλαζε ούτε για την περίοδο των διαφημίσεων. Δεν ήθελα να χάσω δευτερόλεπτο. Φυσικά και δεν έχω γνώσεις θεάτρου, ούτε είμαι κριτικός της παρούσας τέχνης (αν και θα το ήθελα πάρα πολύ!) για να τολμήσω να μιλήσω για τους/τις ηθοποιούς (άκρως συγκλονιστική η ερμηνεία τους μαζί με την άψογη σκηνοθεσία και εικόνα- τουλάχιστον για μένα) και το πώς αποδόθηκε όλο το έργο και αποτυπώθηκε πάνω στο σενάριο της ταινίας.

Πέρασαν οι μέρες, μα δεν κόπασε στιγμή όλη αυτή η ''ανεμοθύελλα'' που άφησε στο πέρασμά της (η ταινία) πάνω στο μυαλό και στην ψυχή μου. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν κάποια ερωτήματα που με ταλανίζουν απαιτώντας απαντήσεις. Απαντήσεις που μου φαντάζει αδύνατο να τις βρω και γι'αυτό θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας αυτά τα ερωτήματα. 

Ερωτήματα του τύπου:

- Ο συγγραφέας αποτυπώνει, απλά και ρητά, όλη την επικρατούσα αίσθηση γύρω από το γυναικείο φύλο και την θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία του τότε και κατ'επέκταση και του τώρα; 

- Eίναι, αποκλειστικά και μόνο, η δική του στάση ζωής και πεποίθηση; Μπορούμε, δηλαδή, να του αποδώσουμε τον χαρακτηρισμό ''μισογύνη'', ή, είναι μία βαθύτερα λανθασμένη ριζωμένη άποψη που έχει κληροδοτηθεί από γενιά σε γενιά; 

- Κι αν ναι, ποια τα βαθύτερα αίτια αυτού του μισογυνισμού; Και τί προσδοκά εντάσσοντάς τον μέσα στις ιστορίες των έργων του;

- Πώς η πατριαρχία (ακόμη και σήμερα!) ''οπλίζει'' το χέρι των ανθρώπων -κυρίως ανδρών- για να προβούν σε δολοφονίες κοριτσιών και γυναικών; 

- Γιατί ενώ για τα περισσότερα από τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν (μέσα στο σενάριο της ταινίας) είχαν ηθικό αυτουργό -κατά κόρον- τους πατεράδες αυτών των αθώων μικρών κοριτσιών, ο συγγραφέας επιλέγει να τοποθετεί μία γυναίκα στη θέση της φόνισσας; Γιατί δεν το έκανε ανδρικό χέρι; Μήπως θεωρεί τόσο κατώτερες τις γυναίκες και ικανές για το χείριστο, αφήνοντας τους άνδρες πίσω απαλλαγμένους από το όποιο μερίδιο ευθύνης κι ενοχών που τους αναλογεί; 

- Άραγε, λειτουργεί ως ένας ψυχαναλυτής που προβαίνει σε ένα ψυχογράφημα της ανθρώπινης φύσης/ψυχής και τα σκοτάδια αυτής δείχνοντας το πόσο σοκαριστικό κι αντιφατικό είναι να διαπράττονται δολοφονίες εις βάρος παιδιών από μία γυναίκα (αυτή που δίνει ζωή, αυτή και τη στερεί!) που από την φύση της μοιάζει πιο ευαίσθητη και όλοι κι όλες θα θεωρούσαμε αδύνατο να συμβεί;  Άν και αυτό έχει αρχίσει να καταρρέει ως σκέψη με τα όσα τραγικά, δυστυχώς, έχουν έρθει στην επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα και μας απασχολούν ως κοινωνία...

- Είναι ένα γενικότερο ''κατηγορώ'' προς τις γυναίκες, ή, απευθύνεται σε εκείνες τις συγκεκριμένες περιπτώσεις, που δυστυχώς παρατηρούμε παρόμοιες υποθέσεις να μας απασχολούν τόσο έντονα;

- Τέλος, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στην παρούσα ιστορία ο μισογυνισμός ( ; ) του -μέσω των δολοφονιών των μικρών κοριτσιών- να είναι μία αλλόκοτη, διεστραμμένη και για εκείνον (τον συγγραφέα) μία συγκαλυμμένη προσπάθεια να αποδείξει την αγάπη του για το γυναικείο φύλο; Τί θέλω να πω; Δηλαδή, να θεωρεί ότι ο αδόκητος θάνατος (έστω και μέσα από δολοφονία - πάλι από χέρι γυναικείο!) σε τόσο νεαρή ηλικία των κοριτσιών να τα λυτρώνει από τα όποια μελλοντικά δεινά που θα συναντούσαν στη ζωή τους όντας απλώς και μόνο γυναίκες σε έναν κόσμο που δεν ήταν (ούτε κι είναι απολύτως μέχρι και τώρα) φιλικά προσκείμενος προς εκείνες; 

Άραγε, τί μπορεί να ίσχυε;

Επαναλαμβάνω! Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο για να έχω μία ολοκληρωμένη κι ορθή άποψη για εκείνο (είμαι σίγουρη ότι θα μου προσφέρει πολλή τροφή για σκέψη), παρά μόνο τα όσα έχω ακούσει και παρακολούθησα στην ταινία.

Το μόνο που μπορώ να δηλώσω είναι ότι σε καμία περίπτωση ΔΕΝ αποδέχομαι, ΔΕΝ δικαιολογώ, ούτε και κατανοώ ανάλογες πράξεις και πεποιθήσεις. Τις καταδικάζω απερίφραστα! Απλώς εκφράζω τους προβληματισμούς μου και θα ήθελα να ακούσω και τις δικές σας σκέψεις πάνω σε αυτό.

Εν κατακλείδι, θα έρθω να συμμεριστώ την άποψη ότι το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ''Η φόνισσα'' μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα βιβλίο τρόμου/κοσμικού τρόμου και αποτελεί τον πρόδρομο ανάλογων έργων στην εγχώρια λογοτεχνία τρόμου.

Τα ευγενικά (όχι υβριστικά/απειλητικά/κλπ.!) και ορθώς δομημένα σχόλιά σας πάντα ευπρόσδεκτα!