Η ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΘΑΡΜΑΤΟΣ - Αφιέρωμα στη σύγχρονη ξένη αστυνομική λογοτεχνία (Μέρος 1ο)

Γράφει η Κυριακή Γανίτη

Αφιέρωμα στη σύγχρονη ξένη αστυνομική λογοτεχνία (Μέρος 1ο)

Πολλάκις έχω μοιραστεί μαζί σας τη σκέψη μου ότι τα βιβλία που ''υπηρετούν'' το είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας είναι ό,τι πιο κοντά στην κοινωνία και στα όσα συμβαίνουν (καλά και κακά) μέσα σε αυτήν. Θεωρώ ότι όταν ερχόμαστε σε επαφή με ανάλογα έργα, μας δίνεται η ευκαιρία είτε να αισθανθούμε ότι αποδίδεται δικαιοσύνη στα ειδεχθή εγκλήματα που διαπράττονται -πράγμα που δε συμβαίνει πάντοτε στην αληθινή ζωή- σε συνδυασμό με την ορθή και κοινώς αποδεκτή τιμωρία των ενόχων και τη λύτρωση των θυμάτων όσο και τη δυνατότητα να μπούμε εμείς στη θέση εκείνων των υπευθύνων που λύνουν με μαεστρία κάθε υπόθεση και δέχονται τα εύσημα! 

Συγκέντρωσα, λοιπόν, 6 διαφορετικά, ως προς το ύφος, αστυνομικά μυθιστορήματα που θεωρώ ότι θα μας κάνουν να δούμε την αστυνομική λογοτεχνία μέσα από ποικίλες οπτικές και να την αγαπήσουμε ακόμη παραπάνω! Έξι μυθιστορήματα γραμμένα από ξεχωριστές πένες συγγραφέων που πιστεύω ότι θα ικανοποιήσουν όλους κι όλες, τα οποία θα σας τα παρουσιάσω σε επτά αυτοτελή μέρη στο παρόν αφιέρωμα. Η αρχή γίνεται με το μυθιστόρημα ''Η ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΘΑΡΜΑΤΟΣ" (Itinéraire d’un salaud ordinaire) του συγγραφέα Ντιντιέ Ντενένξ (Didier Daeninckx), το οποίο κυκλοφορεί στη χώρα μας από τις εκδόσεις Κέδρος σε μετάφραση του κυρίου Βασίλη Παπακριβόπουλου. 

Μην έχοντας διαβάσει ξανά κάποιο άλλο έργο του συγγραφέα, για να είμαι ειλικρινής, γοητεύτηκα -ίσως και να δελεάστηκα κατιτίς παραπάνω- από τον τίτλο του βιβλίου, ''Η ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΘΑΡΜΑΤΟΣ". Άραγε, ποιο πρόσωπο μπορεί να κρυβόταν πίσω από το χαρακτηρισμό ''κοινό κάθαρμα''; Ποια η πορεία του και πώς αυτή επηρέασε τόσο τη δική του ζωή όσο και των προσώπων που βρέθηκαν, με τον έναν, ή, τον άλλον τρόπο, δίπλα του; Και κυρίως, τί είναι αυτό που θα μπορούσε να το κάνει τόσο αξιομνημόνευτο ώστε να στηριχθεί μία ιστορία ενός βιβλίου πάνω του; Αυτές και μερικές ακόμη απορίες ήρθαν να ''παίξουν'' ένα ευχάριστο παιχνίδι με τη σκέψη μου. Ήξερα, όμως, ότι οι απαντήσεις θα μου δινόντουσαν μόνο όταν θα διάβαζα το βιβλίο κι όλα τα άλλα θα ήταν απλές υποθέσεις. Οπότε, ξεκίνησα την ανάγνωση.

''Ο Κλεμάν Ντιπρέ, άριστος φοιτητής Νομικής, προσλαμβάνεται στη γαλλική αστυνομία το 1942. Σε αντίθεση με άλλους συναδέλφους του, ο Ντιπρέ δεν αναμειγνύεται στην πολιτική. Θέτει την εξυπνάδα και την παρατηρητικότητά του στην υπηρεσία των ανωτέρων του και αναλαμβάνει να εντοπίζει και να εξουδετερώνει όσους διάκεινται εχθρικά προς το δωσιλογικό καθεστώς του Βισί. Αρχίζει έτσι μια μακρά δημοσιοϋπαλληλική σταδιοδρομία που φαινομενικά είναι άμεμπτη…" (Από το οπισθόφυλλο)

Ο συγγραφέας μας εντάσσει με έναν ήπιο κι αρκετά ομαλό τρόπο μέσα στην ιστορία του βιβλίου. Η εξιστόρηση των γεγονότων μοιάζει σαν μία συγκρατημένη απόσταση ασφαλείας (από όλες τις απόψεις) και αφήνεται στην ίδια την ιστορία να μας ''μιλήσει''. Σαν να μας επιτρέπει να βγάλουμε τα δικά μας συμπεράσματα. Να κρίνουμε το τί μας ''κάνει'' και το τί μας ''ενοχλεί''. Κι αυτό για μένα ως αναγνώστρια είναι ένα από τα θετικά του βιβλίου. Όπως και το πόσο γρήγορα και εύστοχα ρέει το κείμενο και δεν ένιωσα να υπάρχουν κενά ως προς την πλήρη κατανόησή του. Σε αντίθεση με τον κεντρικό πρωταγωνιστή, που φέρει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά του αντιήρωα-, μα παρ'όλ'αυτά, δε με ενόχλησε το γεγονός ότι δεν τον βρήκα συμπαθή. Και ξέρετε κάτι; Δε γίνεται σε κάθε βιβλίο που διαβάζουμε να βρίσκουμε θελκτικά τα πρόσωπά του και να νιώθουμε ότι μοιραζόμαστε ίδια χαρακτηριστικά με εκείνα. Είναι ουτοπικό κάτι τέτοιο και απέχει παρασάγγας από την αληθινή ζωή! Οπότε, αν θέλουμε να είναι πειστικό ένα τέτοιο βιβλίο, οφείλει να φέρει κι ανάλογα χαρακτηριστικά. 

Όπως προείπα, τα αστυνομικά μυθιστορήματα είναι ένα ακόμη ''παράθυρο'' προς την κοινωνία. Έτσι κι αυτό, δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον άτυπο κανόνα. Πιο συγκεκριμένα, ο συγγραφέας γεννά και πλάθει με τη φαντασία του ένα πρόσωπο -πιο συγκεκριμένα αυτό του πρωταγωνιστή- (κι όχι μόνο) που λειτουργεί σαν άλλος χαμαιλέων που γνωρίζει τους τρόπους για να προσαρμόζεται κάθε φορά απέναντι σε κάθε ιστορικό, πολιτικό, οικονομικό, ηθικό και κοινωνικό γίγνεσθαι και σκηνικό της εκάστοτε εποχής και να μπορεί να επιβιώνει, δίχως να βιώσει τις όποιες συνέπειες. Μα πόσο δύσκολο μπορεί να είναι όλο αυτό; Κι είμαστε απολύτως σίγουροι/ες ότι αυτά τα πρόσωπα βγαίνουν αλώβητα απ'αυτές τις καταστάσεις; 

''Η ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΘΑΡΜΑΤΟΣ'' δεν είναι μόνο η πορεία ζωής αυτού του προσώπου, αλλά ο τρόπος που εκείνος εξελισσόταν και έβρισκε πάντα τη θέση του, ενώ τα πάντα άλλαζαν γύρω του. Δεν έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε μόνο με ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, μα με ένα πολυεπίπεδο έργο που μας μιλά για ένα μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της Γαλλίας που έχει ως αφετηρία τις μαζικές συλλήψεις των Εβραίων πολιτών το 1941, τη γερμανική κατοχή, την απελευθέρωση, το τί σηματοδότησε το τέλος της αποικιοκρατίας, τα φοιτητικά κινήματα, τα πολιτικά σκάνδαλα, τις εργατικές απεργίες, την αστυνομική καταστολή έως και τις προεδρικές εκλογές του 1981. Ένα βιβλίο που μας προσφέρει τροφή για σκέψη...

Αναζητήστε το! Καλή ανάγνωση.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Υ.Γ. Μείνετε συντονισμένοι/ες για το 2ο μέρος του αφιερώματος.